Wim van Heteren is leerkracht van groep 8 op basisschool De Schakel in Nieuw-Lekkerland. Hij doet verslag van het thema ‘Blowing in the wind’. Dit is zijn zesde bericht over dit thema. Wim beschrijft zijn praktijken ook op zijn eigen website. Janneke Hagenaar werkt als nascholer bij De Activiteit. Janneke reageert op de beschrijvingen van Wim.
Niet alles kan geplaatst worden in een thema. Daarom pak ik actualiteiten er “los’ bij als ik onderwerpen niet in een thema kan plaatsen. De situatie in Noord-Afrika en het Midden-Oosten heb ik besproken met de groep. In een artikel wordt de situatie weergegeven en de kinderen hebben hun eigen wereldkaart erbij. In deze les gaan leerlingen op zoek naar de betekenis van moeilijke woorden, zoeken de plaats op op de kaart, geven op diezelfde kaart de situatie aan in dat land en gaan steeds meer verbanden zien. Een les lesbegrip met behulp van een atlas. Als we het journaal kijken dan wordt ook Libië genoemd. De kaart komt er weer bij en de situatie wordt bijgewerkt op de wereldkaart.
Eind vorige week heeft leerling Matthias een krantenartikel meegenomen, afkomstig uit een streekblad. In de gemeente Giessenburg is er protest tegen het plaatsen van windmolens: geen gezicht in de mooie Alblasserwaard. Met de kinderen discussieer ik daarover. Iedereen is voor groene stroom. Wie wil er een windmolen in de achtertuin? Niemand! Welke oplossingen kunnen we daarvoor bedenken? Twee-en drietallen werken hun plan uit. Daar zitten prachtig ideeën bij. Het zou natuurlijk jammer zijn om het bij die ideeën te laten. Ik opper het plan om de wethouder uit te nodigen. Het zou een mooie sociaal – culturele praktijk kunnen zijn: leerlingen die meedenken met de gemeente. Daarna bespreken we wat praktische zaken. Dorien en Esther verzamelen de uitgewerkte ideeën en een andere leerling benadert de pers als de datum bekend is.
Tijdens het uitwerken van het onderzoek probeer ik me zoveel mogelijk te concentreren op twee groepjes. Met hen neem ik ook nu het portfolio door. Het doorgaan en nieuwe ideeën bedenken blijkt toch vaak lastig te zijn. Anderzijds gebeuren er mooie dingen, leerlingen die juist erg snel vooruitgang boeken. Een groepje heeft een afspraak gemaakt met een veehouder om een interview te houden en een ander groepje weer met een leerkracht om een les te geven in één van de lagere groepen. Collega’s reageren er enthousiast op.
Deze week komt Janneke Hagenaar van De Activiteit voor klassenconsultaties. Die dagen zijn voor mij erg boeiend omdat ik op één dag veel zie en daar ook veel van leer. Op het moment van dit schrijven ben ik nog steeds onder de indruk van wat ik bij mijn collega’s gezien en gehoord heb. De maatschappij in de school, een mini werkelijkheid en soms tegen de echte werkelijkheid aan. De vertaalslag van de onderbouw naar de bovenbouw is steeds meer zichtbaar. D.w.z. van een spelcurriculum naar een onderzoekscurriculum. En eigenlijk is het onderzoekscurriculum ook weer een spel. Ik zie kinderen telefoneren, onderzoek verrichten, experimenteren, verslagen maken, kortom echt te veel om hier te benoemen.
Tijdens de nabespreking maken we een volgende stap: het begin van de logboekplanning. Hier gaat het niet meer om een groepsproces maar over het proces van de leerling. We willen dit doen aan de hand van de brochure “Evalueren met kinderen”. De binnenste ring van de cirkel voor basisontwikkeling komt als eerste aan bod: veilige onbelemmerde communicatie, veilige onbelemmerde constructie en veilige onbelemmerde reflectie. Ik kijk uit naar een digitaal HOREB voor de bovenbouw waarbij de observaties direct geplaatst worden in een kinderdagboek.
Ha Wim,
De actualiteit, midden in de realiteit dat pakken jullie op en dat biedt veel vervolg lees ik. Matthias gaat gelijk met je meedoen. Dat belooft wat….. Nieuw – Lekkerlandse windmolens. Ik zal de krant in de gaten houden! Misschien kunnen we die windmolens gaan versieren met wild breien om ze wat aantrekkelijker te maken in het polderlandschap van de Alblasserwaard. Ik heb deze week met een groep mensen gewerkt over dit nieuwe boek van Francine Oomen, super! Maar goed ik dwaal af….
Je schrijft eigenlijk over de actua-kring. Kinderen zijn gebaat bij samenhang in taalonderwijs, waarbij strategieën en de formele aspecten van taal, zoals grammatica en spelling functioneel in dienst staan van het doel en de inhoud. ( uit thema’s en taal). Met de actua-kring hebben we kansen om deze samenhang te creëren. Want de lees- schrijfstrategieën en de beheersing van de belangrijke taalaspecten gaat niet vanzelf.
Het is nodig te werken aan:
- ondersteuning bij de ontwikkeling van een goede leeshouding
- helpen bij een goede aanpak van een tekst
- gericht oefenen met relevante lees-schrijfstrategieen.
- steeds schrijven bij het lezen- de kinderen leren zo de tekst “beter vast te houden”- denkprocessen vast leggen op lijstje en in schema’s en modellen
- jij bent als leerkracht de partner in het proces! De persoon die zorgt voor instructie, herhaling en toepassing.
Om welke strategieën gaat het:
- Gebruikmaken van: wat weet je al van het onderwerp –verbindingen leggen in kennis
- Zoeken naar de hoofdgedachte van de tekst
- Tijdens het lezen je zelf vragen stellen en korte stukjes samenvatten
- Informatie opzoeken om je vragen te beantwoorden
- Goed tekstbegrip vraagt om goede gesprekken- uitwisselen en discussiëren, bevordert het zelfstandig en zelfgekozen lezen
De leesweg die kinderen gaan is te verdelen in:
- Voor het lezen: eigen ervaringen verwoorden, voorkennis naar boven halen
- Tijdens het lezen: werken met de informatie uit de tekst- betekenis construeren
- Na het lezen: een beeld opbouwen over de inhoud van de tekst én over het gebruik van de tekst.
Deze 3 stappen worden versterkt door het schrijven bij het denken.
- Voor het lezen: lijstjes maken, woordvelden, vragen etc.
- Tijdens het lezen: kernwoorden, korte aantekeningen
- Na het lezen: eigen teksten, rapportage of verslag over de gelezen tekst. Het begrip van de tekst wordt versterkt, omdat je bij het schrijven steeds de tekst weer raadpleegt.
Bij lezen spelen ook technische aspecten een rol. Een lezer schakelt steeds, past voortdurend de strategieën en kennis toe binnen de 4 velden:
- Welke motieven en vragen heb ik bij de tekst?
- Wellke begrijpend lees strategieën pas ik toe?
- Welke woordenschat/woordbetekenissen en begrippen spreek ik aan?
- Welke techniek pas ik toe?
De strategieën spelen een rol: vooraf- tijdens en na het lezen. Zie: Thema’s taal p.116
Het voorbereiden van de actua-kring.
Hulpmiddel: 5 W’s: waarom/ wat/ wie/ waar/ wanneer. De vragen spelen een rol: vooraf/ tijdens/ achteraf. En als een handvat tijdens het handelingsproces van de actua-kring:
- Waarom: vraag naar betekenis- bedoeling van de actua-kring. Kinderen moeten doelgericht en gemotiveerd aan de slag gaan- de leerkracht denkt/doet mee in de gewenste ontwikkelrichting.
- Wat: wat zijn de handelingen binnen de actua-kring- wat doen de kinderen/ wat doet de leerkracht.
- Wie: over de rol van kinderen/leerkracht – hoe wordt het een gezamenlijke activiteit -uitwisselen, wanneer is instructie nodig.
- Waar: de ruimtelijke en materiële aspecten van de actua-kring. Inrichting van de klas/welke middelen zijn er nodig.
- Wanneer: plannen in het weekrooster- frequentie en het tijdpad van voorbereiding en de duur van de kring.
Waar denk je nog meer aan:
- Voorbereidingsformat met de kinderen doornemen – samen met een kind voorbereiden/reflecteren.
- Instructie: hoe stel je vragen aan elkaar/ wat vraag je/ wat en hoe registreer je?
- Gezamenlijk tekst- individueel/ tweetal lezen
- Na de bespreking wordt er een lees/schrijf opdracht aan gekoppeld.( kan de bedoeling van de leerkracht zijn – welke bedoelingen kun je nog meer koppelen aan de actua-kring??)
- Denken/ delen/ uitwisselen. Moeilijke woorden screenen in de tekst( in het woord zelf kijken/kijken naar de omgeving). Gebruik van woordenboek/woordschrift.
- Expert lezen met de tekst is ook mogelijk?
- De samengevatte tekst wordt gelezen.
- Bv. Journaal beeld bekijken, waarin de tekst ook bewerkt is – hoe is dat gedaan en hoe hebben wij dat gedaan.
Er heeft ooit in Zone een artikel over de actua-kring gestaan, het wordt wel weer tijd voor een nieuwe versie bovenbouw actua-kring ( wie weet Wim wat voor jou ).
Tot later!
Janneke
